GS wordt gevraagd in te stemmen met het uitvoeren van een onderzoek naar mogelijkheden voor duurzaam natuurbeheer in de Bovenkerkerpolder.
De initiatiefnemer, Mark Kuiper, heeft in opdracht van de agrarische natuurvereniging de Amstel aan de Provincie Noord-Holland het verzoek gedaan gezamenlijk een proces te starten om in de Bovenkerkerpolder tot duurzaam (natuur)beheer te komen. Mark Kuiper is directeur van Natuurbeleven en gebiedscoördinator voor het agrarisch natuurbeheer in de Amstel, Gooi en Vechtstreek en Rijnland. Hij heeft de notitie ’Samen Duurzaam boeren en natuurbeheer in de Bovenkerkerpolder’ opgesteld.
In eerste instantie kan het onderzoek intern ambtelijk uitgevoerd worden door de provincie (fase 1). De sector Natuur, Recreatie en Landschap beschikt over de juiste kennis en middelen. Onderdeel van het onderzoek is een gespreksronde met belanghebbenden.
Na afronding van deze fase zijn er drie uitvoeringsscenario’s mogelijk. Opties twee en drie vragen om een financiële bijdrage van de provincie:
A. Niets doen
B. De initiatiefnemer faciliteren in de zoektocht naar financiering van de aankoop van gronden door derden. De polder zou zich kunnen lenen voor een pilot over maatschappelijke betrokkenheid bij natuur, waarbij de verbinding tussen streekproducten en de regio kan worden gelegd.
C. Financiering door de Provincie Noord-Holland door het begrenzen van Natuurnetwerk, aankopen van percelen en deze via particulier natuurbeheer laten beheren.
GS besluiten:
- zich in te zetten voor het behoud en duurzaam beheren van de Bovenkerkerpolder;
- tot eind 2015 intern te onderzoeken hoe de polder duurzaam beheerd kan worden;
- na deze fase een besluit te nemen over het vervolg.
De Bovenkerkerpolder heeft een hoge natuurwaarde door het aantal weidevogels. Het agrarisch natuurbeheer is daarmee zeer succesvol maar staat onder druk. De betrokkenheid bij het natuurbeheer van de lokale boeren is niet duurzaam. De pachtovereenkomsten lopen af, en daarmee dreigen enkele grote percelen (nu in eigendom van projectontwikkelaars) te worden verkocht. De hoge grondprijs kan er bij verkoop toe leiden dat wordt gekozen voor intensieve agrarische bedrijfsvoering waarin (agrarisch) natuurbeheer geen plaats meer heeft. Jarenlang gesubsidieerd agrarisch natuurbeheer wordt hiermee ongedaan gemaakt. De weidevogels zullen uit dit gebied verdwijnen.
We moeten nu in actie komen om te voorkomen dat jarenlange inspanningen en subsidies verloren gaan en we dit mooie natuurgebied verliezen. Betrokkenen in het gebied vragen om inzet van de provincie als overkoepelende partner om partijen samen te brengen en te ondersteunen. We bereiken meer door initiatieven uit de samenleving op te halen. De bereidheid van mensen om te participeren in en op te komen voor de lokale gemeenschap is de laatste jaren sterk toegenomen. Nu is er energie in de polder, nu moet er worden ingegrepen.
De aanpak in de Bovenkerkerpolder kan worden versterkt door de inzet van ontwikkelingen op andere beleidsterreinen. Er liggen kansen voor het benutten van de cultuurhistorische waarde van de polder (onderdeel van de Hollandse Waterlinie), de toeristisch-recreatieve mogelijkheden van dit (goed ontsloten) buitengebied van de Metropoolregio en de inzet van vrijwilligers in de natuur.
Het proces bestaat uit twee fasen. De eerste fase bestaat uit een intern onderzoek. Na afronding van de eerste fase wordt opnieuw een advies aan GS voorgelegd over de mogelijke scenario’s. Nu is het alleen nodig een keuze te maken over het wel of niet uitvoeren van de studiefase.
Fase één wordt kostenneutraal uitgevoerd. Afhankelijk of na het afronden van deze fase wordt gekozen voor scenario A,B, of C bedragen de geschatte kosten:
Optie A: € 0,-
Optie B: maximaal € 50.000,-
Optie C: € 50.000-100.000,-
De Bovenkerkerpolder kent meer dan 80 grondeigenaren. Boeren, bewoners, recreanten, de Gemeente Amstelveen, Projectontwikkelaars en Renske Peters (voorzitter beschermers Amstelland) zijn actoren in deze polder. Het ministerie van Economische Zaken werkt aan de uitvoeringsagenda bij de Natuurvisie en heeft ambtelijk te kennen gegeven interesse te hebben in samenwerking bij dit project.
Wilt u meer weten over de actoren en hun positie in het krachtenveld zie dan deze prezi link.
Provinciale Staten namen in 2012 de motie sociale kwaliteit aan. Het doel hiervan is mensen de mogelijkheden om deel te nemen aan het maatschappelijk leven. Het voorstel voor duurzaam beheer van de Bovenkerkerpolder is een initiatief dat komt van grondgebruikers van de polder. Om u een beeld te geven zijn onderstaande beelden en interviews gemaakt. De eerste film gaat over sociaal ondernemer en wijnboer Jan Schake van de Amsteltuin. In de tweede film vertelt Mark Kuiper, ecoloog en eigenaar van Natuurbeleven BV over het initiatief duurzaam beheer in de Bovenkerkerpolder: ’natuurbeheer in de polder hoeft niets te kosten.’
De Bovenkerkerpolder is een polder ten zuiden van Amstelveen en ten oosten van Bovenkerk. In het oosten grenst het gebied aan de Amstel. Het noordelijke deel van de polder is bebouwd. In het zuidelijk deel van de polder, tussen de Nesserlaan en de Hollandse Dijk, wordt de grond agrarisch gebruikt op de oude kavels uit 1760. Tot 1639 werd er turf gestoken in de polder en ontstond er een waterplas tussen de Bovenkerkerweg (west) en de Amsteldijk (oost). Later vormde het water een bedreiging voor Amstelveen en Amsterdam. Daarom werd op 7 september 1764 door de Staten van Holland en West-Friesland octrooi verleend voor het verder uitvenen en droogmaken van de plas. Het droogmaken gebeurde door elf molens. Uiteindelijk viel de polder in 1769 droog.
Het nieuwe open landschap in de vorm van weilanden bleek in trek bij een aantal steltlopers, die zich van nature thuis voelen in toendra, steppe, kwelder of strandweide. Inmiddels zijn deze weidevogels een belangrijk element en graadmeter van het cultuur historische landschap van Noord-Holland. Natuur en de boeren leefden tot in de jaren zeventig in harmonie met elkaar. Door onze voedselbehoefte is hier verandering in gekomen. Dit heeft grote invloed gehad op flora en fauna in onze polders. Door de intensievere manier van bewerken van het land, maar ook door het vergroten van het habitat van roofdieren als kraaien, vossen en marters nam het aantal weidevogels sterk af.
Vanaf 2007 hebben de verschillende overheden extra geld uitgetrokken om boeren tegemoet te komen om de weidevogels te beschermen. Door een hogere waterstand, het maaien uit te stellen en over te gaan op andere grassoorten is het aantal weidevogels in de Bovenkerkerpolder toegenomen.
Op dit moment staan de weidevogels in de Bovenkerkerpolder opnieuw onder druk omdat vastgoedhandelaren de gronden willen verkopen. Door de hoge grondwaarde zullen de kopende boeren genoodzaakt zijn om intensieve landbouw te voeren. Deze bedrijfsvoering is vergelijkbaar met de situatie voor 2007 en vormt dus een gevaar voor de weidevogels en het cultuurhistorische landschap.
De bereidheid van mensen om te participeren in en op te komen voor de lokale gemeenschap is de laatste jaren sterk toegenomen. Bewoners en gebruikers signaleren niet alleen wanneer er een probleem is of dreigt te ontstaan. Zij zijn ook bereid om te investeren in de oplossing. Zo zijn er talloze burgerinitiatieven ontwikkeld in de zorg, cultuur en natuursector.
In de Bovenkerkerpolder zijn bewoners en gebruikers bereid zich in te zetten. Creatieve lokale oplossingen kunnen bijdragen om het cultuurhistorische landschap en het weidevogelbestand te behouden. Het is aan de provincie om deze initiatieven uit de gemeenschap op te halen en hen te faciliteren in het bedenken van betaalbare, duurzame en realistische oplossingen. Andere actoren moeten ook een bijdrage leveren in dit complexe proces: gemeenten, de agrarische sector en de vastgoedontwikkelaars in het gebied.
Een andere ontwikkeling is dat ondernemers steeds beter gebruik weten te maken van cultuur- en natuurwaarden bij hun productontwikkeling. In het media overzicht zijn hier ook een aantal voorbeelden van te vinden.
De noord- en zuidkant van de polder zijn begrensd als Nationaal Natuurnetwerk en het is en blijven weidevogelleefgebied. Het Natuurnetwerk is een planologisch beschermd natuurgebied in de Provinciale Ruimtelijke verordening. Hetzelfde geldt voor het weidevogelleefgebied, maar met andere voorwaarden zoals het open houden van het gebied voor de vogels. De polder maakt onderdeel uit van de bufferzone en de Groen As. Dat zijn groene zones om de stedelijke bebouwing heen. Het zuiden van de polder is gerealiseerd Natuurnetwerk als compensatie van de N201. Het noorden heeft een natuurverbinding als doel, maar is nog niet in provinciaal bezit en niet ingericht als Natuurnetwerk. De provincie bezit geen andere gronden met een natuurdoel in deze polder. Een kern van Natuurnetwerk, zoals bij de nabijgelegen polder de Ronde Hoep waarin natuurbeheer voor weidevogels het uitgangspunt is ontbreekt in deze polder. Agrarisch natuurbeheer is vanaf 2016 wel in de gehele polder mogelijk, maar door de eindigheid van de zesjarige agrarisch natuurbeheer contracten is duurzaam weidevogelbeheer niet gegarandeerd.
