Inleiding

De provincie Noord-Holland richt zich niet alleen op restauratie, onderhoud en verduurzaming om monumenten te kunnen behouden, zeker niet als een monument leegstaat of zijn functie dreigt te verliezen. Om monumenten te kunnen behouden is een duurzame benutting noodzakelijk. Daarom zet de provincie Noord-Holland zich ook in voor herbestemming van monumenten. Door nieuw gebruik blijven oude gebouwen behouden en kunnen ze beter onderhouden worden. Bovendien kan herbestemming ervoor zorgen dat veel meer mensen genieten van gebouwd erfgoed.

Voormalig pompstation in Den Helder (provinciaal monument), nu een tijdelijke werk- en woonruimte voor kunstenaars (© Lars van den Brink/Provinciale Atlas Noord-Holland)

Heeft u al een haalbaarheidsonderzoek voor een herbestemming gedaan?

In veel gevallen biedt een haalbaarheidsonderzoek inzicht in de doorlooptijd, de kosten en de opbrengsten van een herbestemming. Voor een duurzame benutting van het erfgoed kan een goed inzicht in de exploitatiemogelijkheden nodig zijn. Door vooraf de juiste vraagstukken te onderzoeken, kan men beter afgewogen beslissingen over (de wijze van) herbestemming nemen. Een haalbaarheidsonderzoek vergroot de kansen op succes omdat het inzicht geeft in de doorlooptijd, de kosten en de risico's.

Watertoren in Assendelft (provinciaal monument) nu in gebruik als kantoorlocatie en restaurant.

U kunt mogelijk subsidie krijgen voor een haalbaarheidsonderzoek

Voor haalbaarheidsonderzoeken is subsidie van de provincie beschikbaar via de regeling energiescans en onderzoeken herbestemming gebouwd erfgoed. De subsidie is bedoeld voor onderzoeken naar de bouw- en cultuurhistorische kenmerken en de bouwkundige staat van het monument. Hierdoor kan een goede inschatting worden gemaakt van de kosten en mogelijkheden van eventuele aanpassingen en van achterstallig onderhoud. 

Een haalbaarheidsonderzoek moet ook inzicht geven in de impact van een beoogde nieuwe functie van het monument, zowel op de omgeving als financieel. De financiële haalbaarheid van de herbestemming of het voortgezette gebruik is immers van groot belang voor alle betrokkenen (en voor de provincie). Daarnaast bevat een haalbaarheidsonderzoek een energiescan. Deze gaat over de wijze waarop binnen dit specifieke monument energie bespaard kan worden. 

U kunt een subsidie aanvragen voor zowel een haalbaarheidsonderzoek als een energiescan, maar de mogelijkheid bestaat ook om voor één van beide een subsidieaanvraag te doen.

Voormalige kolenloods in Alkmaar (provinciaal monument), nu een hostel (© Lars van den Brink/Provinciale Atlas Noord-Holland)

U heeft verschillende financieringsmogelijkheden

Om een herbestemming vorm te geven moet bijna altijd geïnvesteerd worden. Het gebouw heeft aanpassing nodig en soms ook restauratie en onderhoud. Die investering wordt in de meeste gevallen via exploitatie terugverdiend. Een herbestemming kan op veel manieren gefinancierd worden. Omdat het om vastgoed gaat, zijn hypothecaire leningen uiteraard mogelijk, maar ook crowdfunding en subsidies kunnen een belangrijke rol spelen. Voor subsidies verwijzen we hier naar de rubrieken restauratie en onderhoud. De provincie verstrekt daarnaast laagrentedragende leningen voor herbestemming via het Nationaal Restauratiefonds (zie Noord-Hollands Fonds voor Monumenten).

De Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed heeft voor bouwwerken die zich niet gemakkelijk lenen voor een andere bestemming ook een subsidie voor herbestemming en een verduurzamingsonderzoek. Deze regeling is bestemd voor:

• rijksmonumenten
• provinciale monumenten
• gemeentelijke monumenten
• woonhuizen die onderdeel uitmaken van een samenstel van monumenten of van een complex
• gebouwen zonder monumentenstatus waarvan het college van burgemeester en wethouders in een verklaring aangeven dat het de bijzondere cultuurhistorische waarde van het bouwwerk erkent.

De subsidie kan door eigenaren van een bouwwerk, waaronder erfgoedorganisaties aangevraagd worden.

Voormalige wierschuur in Hippolytushoef (provinciaal monument), nu in gebruik als Bed & Breakfast en vergaderlocatie (© Heleen Peeters/Provinciale Atlas Noord-Holland)